What is SIR (સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન) જે ભારતીય ચૂંટણી પંચ (ECI) દ્વારા ચલાવવામાં આવતી સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) પ્રક્રિયાનો સંક્ષિપ્ત રૂપ છે. આ કોઈ ચૂંટણી નથી, પરંતુ મતદાર યાદી (electoral rolls) ની વિશેષ તપાસ અને સુધારણાની ઝુંબેશ છે. આનો મુખ્ય ઉદ્દેશ યોગ્ય મતદારોને યાદીમાં સામેલ કરવાનો અને અયોગ્ય (મૃત, ડુપ્લિકેટ અથવા અયોગ્ય) નામોને કાઢવાનો છે, જેથી ચૂંટણી પ્રક્રિયા વધુ પારદર્શક અને વિશ્વસનીય બને.
What is SIR આ પ્રક્રિયા 2002-2005 પછી પહેલી વખત દેશભરમાં લાગુ કરવામાં આવી છે. બિહારમાં તેનો પ્રથમ તબક્કો સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થયો હતો (સપ્ટેમ્બર 2025માં), જેમાં 6% વોટર્સ ઘટ્યા હતા. હવે બીજો તબક્કો 28 ઓક્ટોબર, 2025થી શરૂ થયો છે, જે ગુજરાત સહિત 12 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં લાગુ થશે. આમાંથી કેટલાક રાજ્યોમાં 2026માં વિધાનસભા ચૂંટણીઓ યોજાવાની છે.
What is SIR? – SIR શું છે?
સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) એ મતદાર યાદીની વિશેષ તપાસ અને સુધારણાની પ્રક્રિયા છે. આનો મુખ્ય હેતુ:
- નવા મતદારોને યાદીમાં ઉમેરવા.
- મૃત, ડુપ્લિકેટ, સ્થળાંતરિત અને અયોગ્ય નામો કાઢી નાખવા.
- લાયકાત તારીખ: 1 જાન્યુઆરી 2002 (આ તારીખે 18 વર્ષ પૂર્ણ કરનારા નાગરિકો માટે).
What is SIR આ પ્રક્રિયા ઘર-ઘરે વેરિફિકેશન પર આધારિત છે અને બૂથ લેવલ ઓફિસર (BLO) દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે.
SIRનો મુખ્ય ઉદ્દેશ:
- યોગ્ય વોટર્સ સામેલ કરવા: નવા મતદારો (18+ વયના), સ્થળાંતરિત વ્યક્તિઓ અને યોગ્ય નાગરિકોને યાદીમાં ઉમેરવા.
- અયોગ્ય નામો કાઢવા: મૃત વ્યક્તિઓ, ડુપ્લિકેટ એન્ટ્રીઓ, અયોગ્ય (અન્ય રાજ્યમાં સ્થળાંતરિત) અને બિન-નાગરિકોના નામો દૂર કરવા.
- પારદર્શિતા: દરેક મતદારે પોતાની માહિતી ચકાસવી અને અપડેટ કરવી.
- લાયકાત તારીખ: 1 જાન્યુઆરી, 2002 (આ તારીખે 18 વર્ષના કે તેથી વધુ વયના નાગરિકો માટે).
આ પ્રક્રિયા 51 કરોડ મતદારોને અસર કરશે અને 277 લોકસભા ક્ષેત્રોને આવરી લેશે.
SIRમાં સામેલ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો:
What is SIR: સમગ્ર ગુજરાતમાં મતદાર યાદીની ખાસ સઘન સુધારણા ઝુંબેશ (SIR) ની જાહેરાત
ગુજરાત સહિત 12 રાજ્યોમાં SIR થશે
| ક્રમ | રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ | લોકસભા ક્ષેત્રો |
|---|---|---|
| 1 | અંડમાન અને નિકોબાર ટાપુગોળા | 1 |
| 2 | ગોવા | 2 |
| 3 | પુડુચ્ચેરી | 1 |
| 4 | છત્તીસગઢ | 11 |
| 5 | ગુજરાત | 26 |
| 6 | કેરળ | 20 |
| 7 | મધ્ય પ્રદેશ | 29 |
| 8 | ઉત્તર પ્રદેશ | 80 |
| 9 | રાજસ્થાન | 25 |
| 10 | પશ્ચિમ બંગાળ | 42 |
| 11 | તમિલનાડુ | 39 |
| 12 | લાક્ષદ્વીપ | 1 |
નોંધ: આસામને અલગથી SIR કરવામાં આવશે, કારણ કે ત્યાં NRC (National Register of Citizens) અને Citizenship Actની અલગ વ્યવસ્થા છે.
SIRનું સમયપત્રક :
| તબક્કો | તારીખ/સમયગાળો | વિગતો |
|---|---|---|
| તૈયારી અને તાલીમ | 28 ઓક્ટોબરથી 3 નવેમ્બર, 2025 | પ્રિન્ટિંગ, BLO (Booth Level Officer) તાલીમ અને મતદાર યાદી ફ્રીઝ. |
| ઘર-ઘરે વેરિફિકેશન (Enumeration) | 4 નવેમ્બરથી 4 ડિસેમ્બર, 2025 | BLO ઘરે-ઘરે આવીને ફોર્મ ભરશે. દરેક BLO 3 વખત પ્રયત્ન કરશે. એક બૂથ પર સરેરાશ 1200 વોટર્સ. |
| ડ્રાફ્ટ યાદી પ્રકાશન | 9 ડિસેમ્બર, 2025 | આંશિક યાદી જાહેર થશે. |
| દાવા અને વાંધા | 9 ડિસેમ્બર, 2025થી 8 જાન્યુઆરી, 2026 | નામ ઉમેરવા/કાઢવા/સુધારા માટે અરજી. |
| સુનાવણી અને વેરિફિકેશન | 9 ડિસેમ્બર, 2025થી 31 જાન્યુઆરી, 2026 | જિલ્લા અને મુખ્ય ચૂંટણી અધિકારીઓ દ્વારા તપાસ. |
| ફાઇનલ મતદાર યાદી પ્રકાશન | 7 ફેબ્રુઆરી, 2026 | અંતિમ યાદી જાહેર થશે. |
SIR પ્રક્રિયા કેવી રીતે ચાલશે?
- બૂથ લેવલ ઓફિસર (BLO) ઘરે-ઘરે આવશે અને Enumeration Form (ફોર્મ 4) ભરશે. તમારે માત્ર મૌખિક માહિતી આપવાની છે – કોઈ દસ્તાવેજ ત્યારે જમા કરવાના નથી.
- ડોક્યુમેન્ટ્સની જરૂર:
- જો તમારું/તમારા માતા-પિતાનું નામ 2002-2004ની જૂની SIR યાદીમાં હોય, તો કોઈ દસ્તાવેજની જરૂર નથી.
- જો તમે 2005 પછી ઉમેરાયા હો, તો નાગરિકતા/લાયકાતના પુરાવા (જેમ કે Aadhaar, PAN, જન્મ પ્રમાણપત્ર, પાસપોર્ટ) જમા કરવા પડશે.
- 1 જુલાઈ, 1987 પછી જન્મેલા માટે માતા-પિતાના પુરાવા જરૂરી.
- ઓનલાઇન સુવિધા: voters.eci.gov.in પર જઈને તમારું નામ ચેક કરો, ફોર્મ ભરો અને ટ્રેક કરો.
- રાજકીય પક્ષોને માહિતી: તમામ CEO અને DEO 29-30 ઓક્ટોબર સુધીમાં પાર્ટીઓને બ્રીફિંગ આપશે.
મતદારો એ શું કરવાનું રહેશે?
- BLOની મુલાકાત સ્વીકારો – તેઓ ફોર્મ 4 ભરશે.
- મૌખિક માહિતી આપો – નામ, ઉંમર, સરનામું, માતા-પિતાનું નામ.
- દસ્તાવેજો તૈયાર રાખો (જો જરૂર પડે).
- ઓનલાઇન ચેક કરો: voters.eci.gov.in પર નામ શોધો.
- ડ્રાફ્ટ યાદીમાં ચેક કરો – 9 ડિસેમ્બર પછી.
What is SIR સલાહ: ઘરે હોવું જરૂરી છે. BLO 3 વખત પ્રયત્ન કરશે.
SIR માટે કેટલા દસ્તાવેજો માન્ય રહેશે?
| દસ્તાવેજનો પ્રકાર | માન્યતા |
|---|---|
| આધાર કાર્ડ | હા (જન્મ તારીખ અને સરનામું) |
| પાન કાર્ડ | હા (નામ અને જન્મ તારીખ) |
| પાસપોર્ટ | હા |
| જન્મ પ્રમાણપત્ર | હા (ખાસ કરીને 1987 પછી જન્મેલા માટે) |
| મતદાર આઈડી (EPIC) | હા (જો 2002-2005માં બન્યું હોય) |
| રેશન કાર્ડ | હા (પરિવારના સભ્ય તરીકે) |
| ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ | હા |
| બેંક પાસબુક | હા (ફોટોવાળી) |
| માતા-પિતાના દસ્તાવેજ | હા (જો 2002-2005માં તેમનું નામ હોય) |
મહત્વનું:
- 2002-2005ની SIR યાદીમાં નામ હોય તો કોઈ દસ્તાવેજની જરૂર નથી.
- 1987 પછી જન્મેલાએ માતા-પિતાના પુરાવા આપવા પડશે.
SIR ધરાવતા રાજ્યોમાં વિધાન સભા ચુટણી ક્યારે?
| રાજ્ય | વિધાનસભા ચૂંટણીનું વર્ષ |
|---|---|
| ગુજરાત | 2027 |
| તમિલનાડુ | 2026 |
| કેરળ | 2026 |
| પશ્ચિમ બંગાળ | 2026 |
| ઉત્તર પ્રદેશ | 2027 |
| રાજસ્થાન | 2028 |
| મધ્ય પ્રદેશ | 2028 |
| છત્તીસગઢ | 2028 |
નોંધ: SIR પછી તૈયાર થયેલી યાદી 2026ની ચૂંટણીઓ (તમિલનાડુ, કેરળ, પ. બંગાળ) માટે વાપરાશે.\
પહેલા ક્યાં રાજયમાં થયું SIR?
- પ્રથમ તબક્કો: બિહાર (સપ્ટેમ્બર 2025માં પૂર્ણ).
- પરિણામ: 7.5 કરોડ મતદારોમાંથી 7.42 કરોડ બાકી રહ્યા.
- ઘટાડો: લગભગ 6% મતદારો ઘટ્યા (મુખ્યત્વે મૃત અને ડુપ્લિકેટ નામો).
મહત્વની નોંધ:
- બિહાર અનુભવ: ત્યાં 7.5 કરોડ વોટર્સમાંથી 7.42 કરોડ બાકી રહ્યા. વિપક્ષી પક્ષોના વિરોધ પછી ECIએ કેટલાક નિયમો ઢીલા કર્યા છે (જેમ કે દસ્તાવેજો તુરંત ન લેવા).
- અસર: આ SIR 2026ની ચૂંટણીઓ (જેમ કે તમિલનાડુ, કેરળ, પશ્ચિમ બંગાળ) માટે મહત્વની છે. ગુજરાતમાં પણ આનાથી મતદાર યાદી વધુ ચોક્કસ બનશે.
- સલાહ: તમારું નામ ચેક કરવા માટે NVSP (National Voters’ Service Portal) એપ અથવા વેબસાઇટનો ઉપયોગ કરો. BLOના દરમિયાન ઘરે હોવું જરૂરી છે, નહીં તો ઓનલાઇન ફોર્મ ભરો.
અગત્યની લીંક
| મતદાર યાદિ ડાઉનલોડ કરવા માટે | અહિં ક્લીક કરો |
| મતદાર યાદિમા વિગતો સર્ચ કરવા માટે | અહિં ક્લીક કરો |
| હોમ પેજ | અહિં ક્લીક કરો |
| અમારી WHATSAPP ચેનલ જોઇન કરો | અહિં ક્લીક કરો |
| વધુ અપડેટ માટે whatsapp ગ્રુપ જોઇન કરો | અહિં ક્લીક કરો |
| Follow us on Google News | Click here |
FAQs: SIR વિશે સામાન્ય પ્રશ્નો
SIRમાં મારું નામ કાઢી નાખવામાં આવશે?
ના, જો તમે યોગ્ય મતદાર હો અને BLOને માહિતી આપો.
BLO ઘરે ન આવે તો શું?
ઓનલાઇન ફોર્મ ભરો – voters.eci.gov.in પર.
મારું નામ બીજા રાજ્યમાં છે, તો?
સ્થળાંતરણ ફોર્મ (ફોર્મ 8) ભરીને ગુજરાતમાં ટ્રાન્સફર કરાવો.
મૃત વ્યક્તિનું નામ કેવી રીતે કાઢવું?
ફોર્મ 7 ભરીને અરજી કરો.
ઓનલાઇન અરજી કરી શકાય?
હા, voters.eci.gov.in પર.
SIR પછી ચૂંટણીમાં મત આપી શકીશ?
હા, ફાઇનલ યાદીમાં નામ હોય તો.
What is SIR Full Form?
What is SIR નું પૂરું નામ સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન છે.